Türkiye’de Taşınmaz alımında finansman sağlayabilecek 2 tür şirket bulunmaktadır;
A. FİNANSMAN ŞİRKETLERİ
Finansman Şirketleri her türlü mal ve hizmet alımı amacıyla gerçek ve tüzel kişilere finansman sağlayan kredi kuruluşlarıdır. Daha geniş ifadeyle, Finansman şirketleri ya da Tüketici Finansman Şirketleri, kredi kullandıran kurumlardır. Mal veya hizmeti satın alan gerçek veya tüzel kişinin nam ve hesabına mal veya hizmetin teslim veya temini ile birlikte doğrudan satıcıya ödeme yapılması suretiyle kredilendirilmekte, kredi geri ödemeleri, adına kredi açılanlar tarafından finansman şirketlerine yapılmaktadır. Tabi oldukları mevzuatları gereği kredilendirecekleri mal veya hizmetleri temin eden satıcılarla önceden yazılı şekilde genel bir sözleşme yapmaktadırlar. Müşteri, finansman şirketinin anlaşmalı olduğu satıcı aracılığıyla kredi başvurusunu gerçekleştirir. Kredi başvurusunun finansman şirketi tarafından onaylanması halinde, finansman tutarı, mal veya hizmetin teslim ve temini ile birlikte müşterilerin nam ve hesabına, doğrudan satıcıya ödenir.
A.1.) Finansman şirketleri nasıl kurulur?
13.12.2012 tarihinde yayınlanan Resmi Gazete ile yürürlüğe giren 6361 numaralı “Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu”nda belirtildiği üzere, Türkiye’de bir finansman şirketi kurulması için;
- Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) en az beş üyesinin, kuruluş için olumlu yönde oy kullanması,
- Anonim şirket şeklinde kurulması,
- Pay senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve tamamının nama yazılı olması,
- Ticaret unvanında “Finansman Şirketi” ibaresinin bulunması,
- Kurucularının kanunda belirtilen şartları haiz olması,
- Yönetim kurulu üyelerinin kanunun kurumsal yönetim hükümlerinde belirtilen nitelikleri ve planlanan faaliyetleri gerçekleştirebilecek mesleki tecrübeyi haiz olması,
- Nakden ve her türlü muvazaadan ari olarak ödenmiş sermayesinin en az 50 (elli) milyon Türk lirası olması,
- Ana sözleşmesinin bu kanun hükümlerine uygun olması,
- Kurumun etkin denetimini engellemeyecek şeffaf ve açık bir ortaklık yapısına sahip olması,
- Öngörülen faaliyet konularına ait iş planlarını, kuruluşun mali yapısıyla ilgili projeksiyonlarını, ilk üç yıl için bütçe planını ve yapısal örgütlenmesini gösteren bir faaliyet programını ibraz etmesi, şarttır.
A.2.) Finansman şirketleri bankalardan farklıdır.
Yukarıda mevzu bahis Kanun’un 39. Maddesi’nde belirtildiği üzere; finansman sözleşmesi, her türlü mal veya hizmet alımının, malı veya hizmeti satın alan gerçek veya tüzel kişinin nam ve hesabına mal veya hizmetin teslim veya temini ile birlikte doğrudan satıcıya ödeme yapılması suretiyle kredilendirilmesini öngören sözleşmedir. Kredi geri ödemeleri, adına kredi açılanlar tarafından finansman şirketlerine yapılır.
Buradan da anlaşılacağı üzere; finansman şirketlerinin bankalardan en önemli farkları, mutlak surette bir mal veya hizmet alımını yani karşılığında fatura bulunan bir ticareti finanse etme zorunluluğudur. Diğer bir deyişle, bankaların sağladığı tüketici kredisi benzeri bir ürün, yani kredi kullanımı için fatura ibraz etme zorunluluğu bulunmayan bir kredi türü finansman şirketlerinde bulunmamaktadır. Bu hususa ilaveten, finansman şirketlerinin bankalar gibi mudilerden mevduat toplama yetkisi de bulunmamaktadır. Ayrıca, bankalar kullandırılan kredi miktarını krediyi kullanan kişinin hesabına aktarmakla yükümlüyken, finansman şirketlerinde kredi tutarı faturayı kesen kurumun hesabına yapılmaktadır.
Ağustos 2021 itibarıyla, Türkiye’de FKB üyesi 15 adet finansman şirketi bulunmaktadır. Bu şirketlerden dokuz tanesi araç finansmanına aracılık etmekte, diğerleri ise konut veya tüketim kalemlerini finanse etmektedir.
31 Mart 2021 itibarıyla, Türkiye’deki finansman şirketlerinin;
- Personel sayıları toplamı 837,
- Toplam ödenmiş sermayeleri 2.3 milyar TL,
- Açık kredi adetleri 3.6 milyon adet,
-Anapara, reeskont ve tahakkuklar dâhil toplam finansman alacakları ise 36.4 milyar TL’dir. Söz konusu 36.4 milyar TL’lik finansmanın; 20.1 milyar TL’sini ticari taşıt kredileri, 12.7 milyar TL’sini bireysel taşıt kredileri, 3.6 milyar TL’sini mikro krediler ve 33 milyon TL’sini de konut kredileri oluşturmaktadır.
Söz konusu finansman şirketlerinin yeni açtıkları finansman kredilerini incelediğimizde de; 2021’in ilk çeyreğinde, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 133’lük bir artışla toplam tutarı 12.1 milyar TL’ye tekabül eden 743 bin 906 adet yeni kredi kullandırdıklarını görüyoruz. (2020 ilk çeyrek: 5.2 milyar TL)
Bu verilerden anlaşılacağı üzere; finansman şirketleri, FKB’nin resmi web sitesinde de belirtildiği gibi, yalnızca tüketicileri değil, otomotiv sektörünü, KOBİ’leri ve Türkiye ekonomisini desteklemektedir. Ayrıca tüketiciye doğrudan finansman sağlayarak üretici firmalar üzerindeki finansman yükünü hafifletmekte ve bu firmaların asli faaliyet alanlarına odaklanmalarına, dolayısıyla üretimin artmasına katkıda bulunmaktadır.
B. FAKTORİNG ŞİRKETLERİ
Faktoring, işletmelerin yaptıkları satışlar karşılığında aldıkları çeklerin vadesini beklemeden hemen nakde çevirebildikleri bir finansman yöntemidir. İşletmeler aldıkları çek karşılığında müşterilerine kestikleri satış faturasını Faktoring şirketlerine devreder ve işleri için gerekli nakde hemen kavuşurlar. Faktoring şirketleri –Finansman, -Garanti, -Tahsilat hizmeti sunarlar. Aktif olarak işlem veren 52 adet faktoring şirket vardır.
B.1.) Faktöring Şirket Kuruluş Süreci ve İşlemleri
Faktöring Şirketi kurmak isteten girişimcilerin bazı şartları yerine getirmesi gerekirken bazı kurumlardan da izinler almaları gerekir. Belirlenmiş kanunlar tüzüğünde öncelikli olarak Hazine Müsteşarlığından ön bir izin alınarak kurulum yapılan bu şirketlerin, bu izinleri alırken izlemesi gereken adımlar ile ilgili açıklayıcı bilgiler aşağıda sunulmuştur:
Müsteşarlık İzinleri
Hazine Müsteşarlığından alınacak olan izin öncesi bu şirketlerin Anonim şirket statüsüne sahip olmaları, sahip olunan hisselerin tamamının nama yazılı olması gerekmektedir. Ayrıca bu hisseleri nakit karşılığı çıkartmalılardır. Sermayelerinin de 20 bin TL ödenmiş olması gerekmektedir. Bu şartlar sağlandıktan sonra hazırlanması gereken ana belgeler şu şekildedir:
· Şirket ana sözleşmesinin yayına alındığı Ticari Sicil gazetesinin bir örneği
· İmza yetkisi sahiplerinin noterce onaylı imza sirküleri
· Kurucuların gerçek kişi olması durumunda detaylı özgeçmiş, nüfus kâğıdı, ikametgah raporu, bir önceki seneye dair gelir vergisi beyannamesi, kurucuya ait tanıtım formu, adli sicil kaydı raporu
· Kurucuların tüzel kişi olması durumunda son üç seneye dair gelir tablosu, bilanço, varsa faaliyet raporları ve adli sicil kaydı raporu
· Müdür, müdür yardımcı ve birinci dereceden yetkililere dair iktisat, işletme, hukuk, mühendislik, maliye, bankacılık gibi yükseköğrenim kurumlarından birine ait yüksek lisans belgeleri
· Bu kişilerin daha önce tasfiye, müflis ve konkordato talep etmediklerine dair rapor
· Faktöring şirketi hizmet birimlerinin faaliyet göstereceğine, personellerinin atandığına dair görev ve yetki tanımlama belgeleri
· Faktöring Şirketi ortak ve yöneticileriyle ilgili bu kişilerin 5 yıldan fazla hapis cezası almadıkları, zimmet, rüşvet, irtikâp, sahtecilik, dolanlı iflas ve dolandırıcılık gibi yüz kızartıcı suçlardan mahkûmiyetlerinin bulunmadığına, vergi kaçakçılığı teşebbüsü gibi suçlardan hüküm giymediklerine dair yetkili mercilerden alınan temiz raporları
B.2.) FAKTÖRİNG ŞİRKETİ KURULUŞ VERGİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Faktöring şirketlerinin yürüttüğü faktöring işlemleri ile ilgili olarak düzenlenen özel hükümler bulunmaktadır. Bu vergilendirme vergi yasalarının genel hükümleri kapsamında incelenmektedir. Bu şirketler Anonim şirket kurumlar vergisine tabi tutulur ve dolayısıyla kazançları kurumlar vergisi kapsamında vergilendirilmektedir. Diğer vergilendirmeler ve ödemeler konusu Faktöring özel hüküm düzenlemelerinden detaylı olarak bilgi alınmalıdır ve güncellemeler takip edilmelidir.
B.2.a) Faktöring Şirket Sermaye Yapısı ve Denetimi
6 Aralık BDDK Finansal Kurumlar Birliğince; Faktöring, finansal şirketler ve leasing firmaları üyeleri olan şirketlerin ödenmiş sermaye rakamları 2019 yılı sonuna kadar 30 milyon TL’ye yükseltilmesine dair çalışmalar yapılmaktadır. Sermaye şartı zorunluluğu ve ekonomik ortamın getirdiği likidite sıkıntısından kaynaklı olarak bu şirket türlerinde azalma yaşanması beklenmektedir.
Hazine Müsteşarlığı; ödünç para verme işleri hakkında düzenlenen kararname hükümlerine göre faaliyet gerçekleştirecek olan Faktöring firmaları faiz oranlarını, alacakları diğer gelir ve masrafların azami oranları hakkında T.C. Merkez Bankası görüşünü alarak tespit etmeye ve serbest bırakma yetkisine sahiptir. Bu şirketlerin faaliyetlerini Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı tarafından denetleme yapılmaktadır. Bu kuruluşlar tarafından istenecek her türlü evrak, bilgi ve defterler faktöring şirketi ve elemanları tarafından ibraz edilmek üzere hazırda tutmaları zorunludur.
Ünal § Partners Ekibi
Comments